.png)
.png)
.png)
अराउंड द वर्ल्ड इन एटी डेज: एक अभ्यास मार्गदर्शक
हा अभ्यास मार्गदर्शक ज्यूल्स व्हर्न यांच्या "अराउंड द वर्ल्ड इन एटी डेज" या कादंबरीवरील आपल्या समजुतीचे पुनरावलोकन आणि सखोल अभ्यास करण्यासाठी तयार केला आहे. यात एक प्रश्नोत्तरे, त्याची उत्तरसूची, निबंधात्मक प्रश्न आणि महत्त्वाच्या संज्ञांचा शब्दसंग्रह समाविष्ट आहे.
प्रश्नोत्तरी (लघुत्तरी प्रश्न)
खालील प्रश्नांची उत्तरे प्रत्येकी २-३ वाक्यांत द्या.
१. फिलिआस फॉगने ऐंशी दिवसांत जगप्रवासाची पैज का आणि कोणासोबत लावली?
२. प्रवासात डिटेक्टिव्ह फिक्सची काय भूमिका होती आणि तो फॉगचा पाठलाग का करत होता?
३. प्रवासादरम्यान फॉग आणि पासपार्तू यांना भारतात कोणता अनपेक्षित अडथळा आला आणि त्यांनी त्यावर कशी मात केली?
४. औदा कोण होती आणि ती फॉगच्या प्रवासात कशी सामील झाली?
५. हाँगकाँगमध्ये पासपार्तू आपल्या सहप्रवाशांपासून कसा वेगळा झाला?
६. न्यूयॉर्कमध्ये आपले जहाज चुकल्यानंतर फॉगने अटलांटिक महासागर कसा पार केला?
७. कथेच्या शेवटी फॉगला वाटले की त्याने पैज गमावली आहे, पण तो प्रत्यक्षात वेळेवर कसा पोहोचला? यामागील वैज्ञानिक कारण काय होते?
८. या कादंबरीच्या लेखनाच्या वेळी कोणत्या तीन तांत्रिक प्रगतीमुळे जगप्रवास शक्य झाला होता?
९. नेली ब्लाय (Nellie Bly) कोण होती आणि तिने फॉगच्या काल्पनिक प्रवासाचे अनुकरण कसे केले?
१०. कादंबरीची कथा मालिका स्वरूपात प्रकाशित होत असताना वाचकांवर काय परिणाम झाला होता?
उत्तरसूची
१. फिलिआस फॉगने ऐंशी दिवसांत जगप्रवासाची पैज का आणि कोणासोबत लावली? भारतात नवीन रेल्वे विभाग सुरू झाल्यामुळे आता ८० दिवसांत जगप्रवास करणे शक्य आहे, या "द मॉर्निंग क्रॉनिकल" मधील एका लेखावरील चर्चेदरम्यान फिलिआस फॉगने आपल्या रिफॉर्म क्लबमधील मित्रांसोबत £२०,००० ची पैज लावली. त्याने ही पैज स्वीकारली की तो स्वतः हा प्रवास ८० दिवसांत पूर्ण करेल.
२. प्रवासात डिटेक्टिव्ह फिक्सची काय भूमिका होती आणि तो फॉगचा पाठलाग का करत होता? डिटेक्टिव्ह फिक्स हा स्कॉटलंड यार्डचा एक पोलीस होता ज्याला एका बँक दरोडेखोराला पकडण्यासाठी पाठवले होते. फॉगचे वर्णन त्या दरोडेखोराशी जुळत असल्यामुळे, फिक्सने फॉगलाच गुन्हेगार समजले आणि त्याला ब्रिटिश भूमीवर अटक करण्याच्या उद्देशाने तो संपूर्ण प्रवासात त्याचा पाठलाग करत राहिला.
३. प्रवासादरम्यान फॉग आणि पासपार्तू यांना भारतात कोणता अनपेक्षित अडथळा आला आणि त्यांनी त्यावर कशी मात केली? भारतात, खोलबी ते अलाहाबाद दरम्यानचा ८० किलोमीटरचा रेल्वेमार्ग अद्याप पूर्ण झाला नव्हता, जो वृत्तपत्राच्या बातमीच्या विरुद्ध होता. या अडथळ्यावर मात करण्यासाठी, फॉगने एक हत्ती विकत घेतला, एका मार्गदर्शकाला कामावर ठेवले आणि अलाहाबादकडे आपला प्रवास सुरू ठेवला.
४. औदा कोण होती आणि ती फॉगच्या प्रवासात कशी सामील झाली? औदा ही एक तरुण भारतीय स्त्री होती, जिला तिच्या मृत पतीच्या चितेवर जिवंत जाळले जाणार होते. फॉग आणि पासपार्तू यांनी तिला वाचवण्याचा निर्णय घेतला. पासपार्तूने स्वतः मृत पतीची जागा घेऊन तिला वाचवले आणि त्यानंतर ती त्यांच्यासोबत युरोपच्या प्रवासात सामील झाली.
५. हाँगकाँगमध्ये पासपार्तू आपल्या सहप्रवाशांपासून कसा वेगळा झाला? हाँगकाँगमध्ये, डिटेक्टिव्ह फिक्सने पासपार्तूला पुढील जहाजाच्या (कार्नाटिक) लवकर सुटण्याबद्दल फॉगला माहिती देण्यापासून रोखण्यासाठी त्याला अफूच्या अड्ड्यावर नेऊन मद्यधुंद केले आणि नशेचे औषध दिले. यामुळे पासपार्तू जहाजावर पोहोचला, पण तो फॉगला वेळेबद्दल कळवू शकला नाही आणि ते वेगळे झाले.
६. न्यूयॉर्कमध्ये आपले जहाज चुकल्यानंतर फॉगने अटलांटिक महासागर कसा पार केला? न्यूयॉर्कमध्ये 'चायना' नावाचे जहाज चुकल्यानंतर, फॉगने 'हेन्रिएटा' नावाचे एक स्टीमबोट शोधले जे बोर्डो, फ्रान्सला जात होते. त्याने जहाजाच्या कॅप्टनला नकार दिल्यानंतर, क्रू ला बंड करण्यासाठी लाच दिली आणि लिव्हरपूलच्या दिशेने मार्गक्रमण केले. इंधन संपल्यावर, त्याने जहाज विकत घेतले आणि वाफेसाठी जहाजाचे लाकडी भाग जाळले.
७. कथेच्या शेवटी फॉगला वाटले की त्याने पैज गमावली आहे, पण तो प्रत्यक्षात वेळेवर कसा पोहोचला? यामागील वैज्ञानिक कारण काय होते? फॉगने पूर्वेकडे प्रवास केल्यामुळे, त्याने ओलांडलेल्या प्रत्येक १५° रेखांशासाठी त्याच्या घड्याळात एक तास जोडला गेला होता, ज्यामुळे त्याचा एक संपूर्ण दिवस वाचला. लंडनमध्ये ७९ सूर्योदय झाले असताना त्याने ८० सूर्योदय अनुभवले होते. ही चूक पासपार्तूच्या लक्षात आल्यावर, फॉगला समजले की तो एक दिवस आधीच पोहोचला आहे आणि तो वेळेवर क्लबमध्ये पोहोचून पैज जिंकला.
८. या कादंबरीच्या लेखनाच्या वेळी कोणत्या तीन तांत्रिक प्रगतीमुळे जगप्रवास शक्य झाला होता? १८६९-१८७० मध्ये झालेल्या तीन प्रमुख तांत्रिक प्रगतीमुळे जलद जगप्रवासाची शक्यता निर्माण झाली होती. त्या होत्या: अमेरिकेतील पहिल्या ट्रान्सकॉन्टिनेंटल रेल्वेमार्गाचे बांधकाम पूर्ण होणे (१८६९), सुएझ कालव्याचे उद्घाटन (१८६९), आणि भारतीय उपखंडातील रेल्वेमार्गांचे जाळे जोडले जाणे (१८७०).
९. नेली ब्लाय (Nellie Bly) कोण होती आणि तिने फॉगच्या काल्पनिक प्रवासाचे अनुकरण कसे केले? नेली ब्लाय ही "न्यूयॉर्क वर्ल्ड" या वृत्तपत्राची पत्रकार होती. १८८९ मध्ये, तिने ८० दिवसांत जगप्रवास करण्याचा प्रयत्न केला. तिने हा प्रवास केवळ ७२ दिवसांत पूर्ण केला आणि या प्रवासावर आधारित "अराउंड द वर्ल्ड इन सेव्हेंटी-टू डेज" हे पुस्तक लिहिले, जे खूप लोकप्रिय झाले.
१०. कादंबरीची कथा मालिका स्वरूपात प्रकाशित होत असताना वाचकांवर काय परिणाम झाला होता? कादंबरी मालिका स्वरूपात प्रकाशित होत असताना, काही वाचकांना वाटले की हा प्रवास खरोखरच घडत आहे. यावर पैजा लावल्या गेल्या आणि काही रेल्वे कंपन्या व जहाज कंपन्यांनी व्हर्नला आपल्या कंपनीचा उल्लेख पुस्तकात करण्यासाठी मनवण्याचा प्रयत्न केला. कथेचा शेवट फॉगच्या अंतिम मुदतीशी जुळवून घेण्यात आला होता, ज्यामुळे वाचकांमध्ये उत्सुकता टिकून राहिली.
निबंधात्मक प्रश्न
खालील प्रश्नांवर सविस्तर चर्चा करा. (उत्तरे देऊ नयेत)
१. "अराउंड द वर्ल्ड इन एटी डेज" या कादंबरीत १९व्या शतकातील तांत्रिक नवकल्पना आणि जागतिक पर्यटनाच्या सुरुवातीच्या काळाचे चित्रण कसे केले आहे, ते सोदाहरण स्पष्ट करा.
२. फिलिआस फॉगचे पात्र त्याच्या "गणिती अचूकतेसाठी" ओळखले जाते. त्याच्या प्रवासादरम्यान ही अचूकता त्याची ताकद ठरली की कमजोरी? कथेतील उदाहरणांच्या आधारे विश्लेषण करा.
३. कादंबरीमध्ये आंतरराष्ट्रीय तारीख रेषेच्या (International Date Line) संकल्पनेचा वापर कथेच्या शेवटी एक आश्चर्यकारक वळण देण्यासाठी कसा केला आहे? त्या काळातील वैज्ञानिक समजुती आणि या कथेतील त्याचा वापर यावर चर्चा करा.
४. डिटेक्टिव्ह फिक्सच्या भूमिकेचे विश्लेषण करा. तो केवळ एक खलनायक आहे की कथेतील एक आवश्यक अडथळा आहे जो फॉगच्या प्रवासाला अधिक रोमांचक बनवतो?
५. या कादंबरीने नेली ब्लाय, मायकेल पॅलिन आणि मार्क ब्यूमॉन्ट यांसारख्या वास्तविक जीवनातील प्रवाशांना कशी प्रेरणा दिली? काल्पनिक प्रवास आणि वास्तविक जीवनातील अनुकरण यांच्यातील समानता आणि फरक यावर प्रकाश टाका.
शब्दसंग्रह
संज्ञा | व्याख्या |
फिलिआस फॉग (Phileas Fogg) | कथेचा नायक, एक श्रीमंत आणि एकाकी इंग्लिश गृहस्थ जो आपल्या सवयींचे गणिती अचूकतेने पालन करतो. त्याने ८० दिवसांत जगप्रवासाची पैज लावली. |
ज्याँ पासपार्तू (Jean Passepartout) | फॉगचा नवीन फ्रेंच नोकर, जो त्याच्यासोबत जगप्रवासाला निघतो. तो निष्ठावान पण काहीसा गोंधळलेला आहे. |
औदा (Aouda) | एक तरुण भारतीय स्त्री जिला फॉग आणि पासपार्तू सती जाण्यापासून वाचवतात. ती त्यांच्यासोबत युरोपला प्रवास करते आणि शेवटी फॉगशी लग्न करते. |
डिटेक्टिव्ह फिक्स (Detective Fix) | स्कॉटलंड यार्डचा एक गुप्तहेर जो फॉगला बँक दरोडेखोर समजून त्याला अटक करण्यासाठी त्याचा पाठलाग करतो. |
रिफॉर्म क्लब (Reform Club) | लंडनमधील एक प्रतिष्ठित क्लब जिथे फिलिआस फॉग सदस्य आहे आणि जिथे त्याने जगप्रवासाची पैज लावली. |
सुएझ कालवा (Suez Canal) | १८६९ मध्ये उघडलेला एक महत्त्वाचा जलमार्ग, ज्यामुळे युरोप आणि आशियामधील सागरी प्रवासाचा वेळ कमी झाला आणि फॉगच्या प्रवासाचा मार्ग शक्य झाला. |
ट्रान्सकॉन्टिनेंटल रेल्वेमार्ग (Transcontinental Railroad) | १८६९ मध्ये अमेरिकेत पूर्ण झालेला रेल्वेमार्ग, ज्याने फॉगला सॅन फ्रान्सिस्को ते न्यूयॉर्क असा प्रवास रेल्वेने करण्यास मदत केली. |
मंगोलिया (The Mongolia) | फॉग आणि पासपार्तू यांनी सुएझ ते मुंबई प्रवासासाठी वापरलेले स्टीमर (जहाज). |
रंगून (The Rangoon) | कलकत्ता ते हाँगकाँग प्रवासासाठी वापरलेले स्टीमर. |
कार्नाटिक (The Carnatic) | हाँगकाँग ते योकोहामा जाणारे जहाज, जे पासपार्तूने पकडले पण फॉगचे चुकले. |
जनरल ग्रांट (The General Grant) | योकोहामा ते सॅन फ्रान्सिस्को हा पॅसिफिक महासागरातील प्रवास करण्यासाठी वापरलेले पॅडल-स्टीमर. |
हेन्रिएटा (The Henrietta) | न्यूयॉर्क ते लिव्हरपूल प्रवासासाठी फॉगने वापरलेले स्टीमबोट. |
नेली ब्लाय (Nellie Bly) | १८८९ मध्ये "न्यूयॉर्क वर्ल्ड" या वृत्तपत्रासाठी प्रवास करणारी पत्रकार, जिने फॉगच्या प्रवासाचे अनुकरण करून ७२ दिवसांत जगप्रवास पूर्ण केला. |
आंतरराष्ट्रीय तारीख रेषा (International Date Line) | एक काल्पनिक रेषा जिथे एक दिवस संपतो आणि दुसरा सुरू होतो. फॉगने पूर्वेकडे प्रवास केल्यामुळे एक दिवस मिळवला, जे या संकल्पनेवर आधारित होते, जरी ती त्यावेळी अधिकृतपणे स्थापित झाली नव्हती. |
ज्यूल्स व्हर्न (Jules Verne) | कादंबरीचे फ्रेंच लेखक, जे त्यांच्या साहसी आणि विज्ञान-काल्पनिक कथांसाठी प्रसिद्ध आहेत. |
.png)